Czy ojciec może zabrać dziecko do siebie na noc, w sytuacji gdy rodzice żyją w rozłączeniu, a matka dziecka się na to nie zgadza?
Kwestia sposobu utrzymywania kontaktów ojca z dzieckiem pojawia się nie tylko jako następstwo orzeczenia rozwodu pomiędzy rodzicami dziecka, ale także w sytuacji, w której rodzice nie sformalizowali łączącego ich związku. Problem nie istnieje, jeśli rodzice „po rozłączeniu” potrafią porozumieć się co do sposobu utrzymywania przez ojca kontaktów z dzieckiem. W praktyce społecznej wielu rodziców z powodzeniem i bez udziału sądu reguluje utrzymywanie kontaktów i taka sytuacja powinna stanowić regułę. Dopiero w ostateczności sprawę powinien rozstrzygać sąd opiekuńczy.
Sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem
Jak powinny wyglądać kontakty z dzieckiem? Odpowiedź na to pytanie przewiduje art. 113 § 2 KRO, który wymienia przykładowe formy kontaktów obejmujące:
• przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu),
• bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Wskazany powyżej katalog form utrzymywania kontaktów z dzieckiem nie jest zamknięty, na co wskazuje użyte przez ustawodawcę w rzeczonej normie prawnej określenie „w szczególności”, aczkolwiek zawiera najważniejsze elementy kontaktów z dzieckiem. Kontakty te mogą zatem przybrać również inną formę od tych wskazanych w art. 113 § 2 KRO. Sądy zazwyczaj uprawniają rodzica, u którego dziecko stale nie przebywa, do kontaktów w czasie: wskazanych weekendów, do zabierania dziecka na część okresu wakacyjnego (wakacje letnie i/lub ferie zimowe) oraz na okres jednego z najważniejszych świąt religijnych (Wielkanoc i/lub Boże Narodzenie), do przebywania z dzieckiem w określonym miejscu i czasie w dni powszednie.
Zasady utrzymywania kontaktów z dzieckiem
Ogólną regułą jest, iż rodzice określają wspólnie sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Wynika ona z art. 113¹ ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej: „KRO”; Dz. U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.), który wprost stanowi, że jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy. Z normy tej wynika, że sądowe sformalizowanie tej kwestii nie jest niezbędne na etapie ugodowego/polubownego rozstrzygania przez rodziców o sposobie utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Dopiero brak porozumienia rodziców powoduje konieczność rozstrzygnięcia przez sąd opiekuńczy kwestii utrzymywania kontaktów z tym z rodziców, u którego dziecko stale nie przebywa – rodzic ten w przeciwnym razie nie ma prawnej możliwości utrzymywania kontaktów z dzieckiem, m.in. nie może go zabrać do siebie na noc.
Rozwód a ustalenie kontaktów z dzieckiem
Problem ustalenia sposobu utrzymywania kontaktów z dzieckiem pojawia się przy okazji sprawy o rozwód. W wyroku rozwodowym sąd jest zobligowany rozstrzygnąć o kontaktach rodziców z dzieckiem. Możliwości tego rozstrzygnięcia są różne, przy czym można je usystematyzować do dwóch kategorii.:
• sformalizowana – sąd może oznaczyć precyzyjnie dni oraz formę utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez tego z rodziców, u którego dziecko stale nie przebywa,
• niesformalizowana – sąd może pozostawić rodzicom kwestię ustalenia sposobu utrzymywania kontaktów z dzieckiem, jednakże jest to możliwe wtedy, gdy rodzice w toku postępowania osiągną porozumienie w tym zakresie i nie będą domagali się rozstrzygnięcia przez sąd.
Ta ostatnia możliwość jest jednak często dość ryzykowna, a zarazem niebezpieczna dla tego z rodziców, u którego dziecko stale nie przebywa. Jeżeli bowiem byli małżonkowie w pewnym momencie nie będą w stanie porozumieć się co do kontaktów z dzieckiem, to konieczne będzie rozstrzygnięcie sądu opiekuńczego. Do czasu wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie kontakty z dzieckiem tego z rodziców, u którego dziecko stale nie przebywa, nie będą możliwe, chyba że:
• drugi z rodziców pod naciskiem sądu czy ewentualnie swojego pełnomocnika wyrazi zgodę na kontakty w określonej formie,
• w toku postępowania sąd zabezpieczy roszczenie wnioskodawcy.
Zabezpieczenie roszczenia o ustalenie kontaktów z dzieckiem
W przypadku postanowienia o zabezpieczeniu, na czas trwania postępowania, roszczenia o ustalenie kontaktów z dzieckiem istotne są następujące aspekty:
• sąd nie wydaje tego postanowienia z urzędu, a tylko na wniosek zainteresowanego złożony w piśmie wszczynającym postępowanie lub w toku sprawy,
• we wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia należy wskazać proponowany sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez czas trwania postępowania,
• we wniosku tym należy uprawdopodobnić roszczenie, tj. wykazać, że utrzymywanie kontaktów z dzieckiem jest niemożliwe lub co najmniej wysoce utrudnione,
• we wniosku tym należy również wykazać tzw. interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, który istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.
Interes prawny w tym wypadku można uzasadniać następująco – ponieważ przedmiotem sprawy jest ustalenie, czy celowe i zasadne jest przyjęcie wnioskowanego sposobu utrzymywania kontaktów, udzielenie zabezpieczenia roszczenia jest konieczne, albowiem będzie stanowiło swego rodzaju „próbę” dla wnioskodawcy, dziecka, a także dla drugiego z jego rodziców.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami i procedurami, Sprowadzanie Zwłok z Anglii wymaga przestrzegania ściśle określonych regulacji międzynarodowych oraz krajowych. Proces ten obejmuje zastosowanie odpowiednich formalności administracyjnych, takich jak uzyskanie stosownych zezwoleń i zgód, w celu zapewnienia legalności i bezpieczeństwa transportu zwłok.
Co zrobić, jeśli rodzic uniemożliwia wykonanie orzeczenia sądowego o kontaktach z dzieckiem?
Zdarzają się przypadki, w których wydane zostało już orzeczenie sądowe ustalające sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem, a rodzic, u którego dziecko stale przebywa, uniemożliwia drugiemu z rodziców utrzymywanie kontaktów w sposób określony w/w orzeczeniem. Jakie ustawa przewiduje sankcje dla rodzica, pod którego pieczą dziecko pozostaje, za niewykonywanie orzeczenia o kontaktach? W takiej sytuacji możliwe jest skierowanie sprawy do sądu opiekuńczego z następującymi roszczeniami:
• zagrożeniem wydania nakazu zapłaty na rzecz uprawnionego,
• nakazu zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego (w przypadku, gdy zagrożenie nakazem zapłaty nie odniosło skutku),
• zapłaty zwrotu wydatków poniesionych przez uprawnionego w związku z podjętymi czynnościami zmierzającymi do wykonywania orzeczenia o kontaktach.
Uwagi praktyczne:
• w sprawie o ustalenie sposobu utrzymywania kontaktów z małoletnim dzieckiem sądem miejscowo i rzeczowo właściwym jest sąd rejonowy (sąd opiekuńczy) miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć,
• opłata sądowa od wniosku wszczynającego postępowanie wynosi 40,00 zł,
• niezależnie od rodziców wniosek o uregulowanie kontaktów z dzieckiem mogą złożyć: rodzeństwo, dziadkowie, powinowaci w linii prostej (np. ojczym albo macocha, żona dziadka itp.), inne osoby, jeżeli sprawowały przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem,
• jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i dojrzałości dziecka na to pozwala, sąd powinien w toku postępowania wysłuchać dziecko (poza salą rozpraw) oraz uwzględnić jego rozsądne życzenia,
• jeżeli wszczęta została sprawa o rozwód, o separację, o unieważnienie małżeństwa postępowanie przed sądem opiekuńczym w sprawie kontaktów zawiesza się,
• kontakty z dzieckiem mogą być przedmiotem mediacji i ugody.
